Хрысціянскія традыцыі

Вялікі чацвер

У гэты дзень ажыццяўляецца св. Імша Хрызма, цэлебраваная ў катэдральным касцёле біскупам і прэзбітэрамі дадзенай дыяцэзіі. У катэдральнай базыліцы ў Гродне св. Імша Хрызма (10.00), падчас якой біскуп блаславіць алеі хворых і катэхумэнаў і кансэкруе алей-хрызма.
    Святары забіраюць новыя алеі ў свае парафіі, а старыя спальваюцца.
    Вечарам цэлебруецца ўрачыстая св. Імша Вячэры Пана.
    Яна ажыццяўляецца ў памяць Апошняй Вячэры, падчас якой Хрыстус ахвяраваў Богу-Айцу Сваё Цела і Сваю Кроў пад постацямі хлеба і віна. †

У маі мінулага года рэдакцыя каталіцкага партала Сatholic.by распачала вельмі цікавы праект, дзе даюцца адказы на пытанні, якія датычаць веры і цікавяць як практыкуючых католікаў, так і тых, хто ўпершыню заглядвае ў касцёл. Арганізаваны рэдакцыяй партала лікбез дапамагае многім людзям знайсці патрэбныя адказы. Святлана Жылевіч, якая вядзе рубрыку, з пытаннямі на тэму сакраманту хросту звярнулася да а. Андрэя Юхневіча ОМI. Дарагія Чытачы, заахвочваем Вас пазнаёміцца з сакрамантам хросту.

Ці трэба хрысціць чалавека, які не ведае, ці быў ахрышчаны ў дзяцінстве?
    Сакрамант хросту, здзейснены адзін раз, не можа быць паўтораны для ўжо ахрышчанага чалавека (пар.: Can. 845 §1). Калі існуе сумненне ў тым, ці нехта быў ахрышчаны або ці годна быў удзелены хрост, і калі сумненне застаецца нават пасля правядзення сумленных даследаванняў у гэтай справе, трэба ўдзяліць “умоўны хрост” (пар.: Can. 869 §1). У такім выпадку форма хросту гучыць так: “N., калі ты не быў/была ахрышчаны/-ая, я цябе хрышчу ў імя Айца і Сына, і Духа Святога”.†

Сёння самае распаў­сюджанае пытанне, якое можна пачуць у крамах, на рынку, а нават і ў касцёле гучыць: колькі каштуе? Чалавек сёння як ніколі лічыць грошы, хоча знайсці нешта добрае і не надта дарагое па той простай прычыне, што яго фінансавае становішча не найлепшае, а перыяд крызісу становіцца ўсё цяжэйшы. Я адважыўся на такі загаловак артыкула, каб чытач, па-першае, задаволіў сваю цікаўнасць, што датычыцца ўсіх аплат, а па-другое, мы, магчыма, чаму-небудзь разам навучымся. Каб адказаць на загаловачнае пытанне, прапаную задумацца, чым для кожнага веруючага чалавека павінен быць душпастарскі візіт. Прывяду таксама некалькі прыкладаў з асабістага вопыту. Таму заахвочваю да паглыблення ведаў пра каляду. †

Святы Пасхальны Трыдуум з’яўляецца найважнейшай для католікаў падзеяй ва ўсім літургічным годзе. Сутнасцю Трыдууму з’яўляецца цэлебрацыя мукі, смерці і ўваскрасення Хрыста. Пачынаецца ўсё вячэрняй св. Імшой у Вялікі чацвер (св. Імша Вячэры Пана), а заканчваецца другімі нешпорамі па абедзе Велікоднай нядзелі. Свята Вялікадня суадносіцца з юдэйскай Пасхай. Само слова “пасха” выводзіцца з гебрайскага “песах” – абыйсці, перайсці. Гэтае свята ўзгадвае няволю ізраільскага народа ў Егіпце. Выхаду з Егіпта папярэднічала рытуальнае спажыванне пасхальнага баранка. Хрыстос жа, калі спажываў апошнюю пасхальную вячэру, выканаў старазапаветныя наказы і стаў сам Пасхальным Баранкам, які завяршыў збаўчую ахвяру.

У Вялікі чацвер цэлебру­ецца зранку толькі адна эўха­рыстычная Ахвяра, св. Імша Хрызма, якая праводзіцца ў катэдральным касцёле біскупам і прэзбітэрамі. Падчас гэтай св. Імшы біскуп бласлаўляе алеі хворых і катэхумэнаў, а таксама асвячае святое хрызма. Святары забіраюць новыя алеі ў свае парафіі, старыя ж спальваюцца. Імша Хрызма заканчвае перыяд Вялікага посту. †

У гэты дзень, на знак вялікай павагі да ахвяры Езуса Хрыста, панесенай на крыжы за грахі ўсяго свету, св. Імшы не адпраўляюцца. Гэта дзень павагі, засяроджання і посту, у якім асабліва ўшаноўваецца дрэва крыжа. З раніцы трывае адарацыя Найсвяцейшага Сакраманту пры цямніцы. Адпраўляецца ўрачысты Крыжовы шлях. Цэнтрам гэтага дня з’яўляецца літургія Мукі Пана.
    Літургія складаецца з трох частак: літургіі слова, адарацыі крыжа і абрадаў Камуніі.
    Першае чытанне ў літургіі слова – гэта тэкст з Кнігі прарока Ісаі, дзе прарок кажа пра тое, што Месія будзе цярпець за людскія грахі. Аўтар Ліста да Габрэяў прыгадвае, што Хрысту вядомы чалавечы лёс, бо Ён сам быў жорстка выпрабаваны. Праз Яго паслухмянасць адбылося збаўленне свету. Збаўчую падзею згадвае Евангелле. На заканчэнне літургіі слова адбываецца выключна ўрачыстая паўсюдная малітва. У 10 зваротах просім Бога, каб Ён меў у апецы ўвесь свет. †

   У Вялікую суботу Касцёл знаходзіцца пры Панскім Гробе, разважаючы над мукай і смерцю Хрыста. Фармальна Вялікая субота мае толькі тэксты Літургіі гадзін, затое няма фармуляра св. Імшы, а літургія Пасхальнай вігіліі належыць ужо да нядзелі Уваскрасення.

    Традыцыйна ў Вялікую суботу вернікі праз увесь дзень прыносяць у касцёл кошычкі з велікоднымі стравамі для асвячэння. †