Parafii i świątynie

dekanat Grodno-Zachód

W 1522 r. marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego Jan Dowojna ufundował w Indurze pierwszy kościół drewniany pw. Trójcy Najświętszej, a w 1546 r. ponownie ofiarował środki na odnowienie i zabezpieczenie świątyni. Po prawie trzech stuleciach w 1815 r. proboszcz parafii w Indurze ks. Radziewicz wraz z parafianami pobudował w centrum miasteczka nowy kościół murowany, który zastąpił drewnianą świątynię. W 1854 r. kościół pod historycznym wezwaniem Trójcy Najświętszej uroczyście konsekrował biskup Żyliński.
    Na początku XX w. dzięki staraniom ks. Napoleona Sobolewskiego i parafian kościół w dużej części zrekonstruowano w stylu eklektycznym z cechami neobaroku i neoklasycyzmu według projektu głównego architekta guberni grodzieńskiej Sroki. Do ściany wschodniej (ołtarzowej) dobudowano ogromny transept z niedużą półokrągłą apsydą, otoczoną dwiema niedużymi zakrystiami. Od strony południowej do fasady głównej dobudowano kaplicę neobarokową (obecnie jest wykorzystywana jako magazyn). Strona północna ma trzypoziomową, czworokątną i również neobarokową wieżę-dzwonnicę. Główna fasada wyróżnia się potężnym 4-kolumnowym portykiem z wysokim poddaszem i ogromną arką nad oknem chórów, a w niszach fasad są ustawione drewniane figury świętych.†

dekanat Grodno-Zachód

Początki parafii wiążą się z datą 2 lutego 1626 roku. W tym dniu litewski marszałek nadworny Krzysztof Wiesiołowski, zarządzający dobrami stołowymi na Grodzieńszczyźnie, wydał dokument fundacyjny na budowę w Kwasówce kościoła parafialnego pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
    Do parafii, oprócz fary w Kwasówce, należał przez pewien czas kościół filialny w miejscowości Poniemuń nad Niemnem. Ufundował go w roku 1717 podczaszy czernihowski Józef Gródecki. Była to nieduża drewniana świątynia pod tytułem Wniebowstąpienia Pańskiego. Filia poniemuńska istniała do 1868 roku. †

W związku z minionym świętem św. Kazimierza, patrona naszej diecezji, chcę opowiedzieć o dwóch księżach, pracujących niegdyś w parafii Trójcy Przenajświętszej w Indurze.

Ludzie starszego pokolenia pamiętają, jak bardzo Kościół na Grodzieńszczyźnie był prześladowany. Świątynie zamykano, burzono. Prześladowania dotknęły także księży. Wielu przeszło przez łagry. Lecz nie zwątpili, mieli ogromną wiarę, byli oddani Bogu i ludziom i gotowi do każdej ofiary. Byli bohaterami na Bożej niwie. To dzięki ich pracy i staraniom na naszych terenach przetrwała wiara. Są to księża: Alojzy Tomkowicz, Józef Kowalczyk, Piotr Bartoszewicz i Kazimierz Radziszewski. Po powrocie z łagrów całkowicie poświęcili się służbie Bogu i ludziom, nie szczędzili sił, gotowi byli przyjść z pomocą każdemu. Obowiązki pełnili nie tylko w swojej parafii. Jeśli zachodziła potrzeba, o każdej porze dnia i nocy śpieszyli do innych parafii. Na przykład, ks. Piotr Bartoszewicz z Odelska umiał pracować z młodzieżą. Organizował kółka sportowe i muzyczne, dzięki jego staraniom powstała biblioteka. Plebania była miejscem spotkania młodzieży, jakby ośrodkiem kulturowym. Praca z młodzieżą przynosiła piękne owoce. A jaki z niego był kaznodzieja! Umiał wzruszyć ludzkie serca do łez. To właśnie on w podziemiu przygotował do kapłaństwa kilku młodych kandydatów, m.in. ks. Antoniego Chańkę. Ks. Alojzy Tomkowicz, którego zabrano do łagrów z Indury, pełniąc posługi kapłańskie w Makarowcach, kiedyś powiedział mi: "Ucz się, chłopcze, przyjdą czasy, kiedy będziesz nam potrzebny". Jego słowa, natchnione wiarą, spełniły się. †

Dekanat Grodno – Zachód

W ciągu długich pięciu stuleci w Hoży powstały trzy katolickie świątynie. Pierwszy kościół w Hoży pw. św. Piotra Apostoła powstał z fundacji króla Kazimierza Jagiellończyka (tzn. do 1492 r.). Król Kazimierz wydał przywilej, na mocy którego na utrzymanie parafii ofiarował dwa jeziora i dwa młyny. W 1494 r. przywilej potwierdził wielki książę litewski Aleksander. W czasie "potopu szwedzkiego" (1654 – 1667) miasteczko zostało całkowicie spalone wraz z kościołem. Odbudowano je już na nowym miejscu – na północ od poprzedniego, w dół Niemna, nad prawym brzegiem Hożanki. O tym istnieje ciekawe podanie. W 1655 r. wojska szwedzkie całkowicie spaliły miasteczko razem z kościołem. Wierni, ratując cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia, schowali go w lesie. Potem Najświętsza Maryja Panna, objawiając się wiernym, zażyczyła sobie, by nowy kościół pobudowano właśnie w tym miejscu, gdzie był schowany obraz. Tu też przeniosło się miasteczko. Nowy drewniany kościół zbudowano w 1662 r. i poświęcono pod podwójnym wezwaniem: świętych Piotra i Kazimierza (według innych źródeł, kościół w Hoży do XX w. miał tytuł świętych Piotra i Pawła oraz Matki Bożej Pocieszenia, której obraz umieszczono w głównym ołtarzu). Już w 1662 r. obraz Matki Bożej Pocieszenia został ozdobiony różnymi wotami, a w 1879 r. ks. Bronisław Strumiło sprawił pozłocone ramy. W 1913 r. na tych miejscach, gdzie wcześniej stały drewniane kościoły, postawiono pomniki. †

Dekanat Grodno-Zachód

Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP w Odelsku został założony i wyposażony przez króla Kazimierza IV w 1490 r. Świątynia została zbudowana w formie krzyża, z jedną wieżą. W roku 1674 kościół został konsekrowany przez ks. biskupa sufragana Słupskiego. Od 1862 r. przy tej świątyni była kaplica Klimówka z kapelanem, skasowana w 1866 r. W 1874 r. kościół odnowiono. W 1781 r. parafia liczyła 4319 wiernych.

Parafia Odelska była bardzo rozległa. W jej skład wchodziły miasta: Odelsk, Krynki i Kuźnica. Parafią kierował ks. Paweł Ciechanowicz (był jednocześnie kapelanem króla Zygmunta Starego), a troskę duszpasterską w Odelsku czy Krynkach sprawowali za niego tzw. komendarze (współcześnie wikariusze w parafii). †

Dekanat Sopoćkinie

Dotychczas nie znaleziono żadnej informacji o tym, czy przed XVIII w. w Łabnie były chrześcijańskie świątynie. Mieszkańcy wsi należeli do parafii grodzieńskiego prawosławnego klasztoru kałożskiego. W 1715 r. król August II założył w Łabnie parafię greckokatolicką, "by w poddanych mnożyła się chwała Boża". W 1875 r. kościół w Łabnie, zarówno jak inne unickie świątynie ziemi sopoćkińskiej, został przekazany przez władze carskie pod władanie prawosławne. W drugiej połowie XIX w. starożytna drewniana świątynia zniknęła.
    W 1887 r. (według innych źródeł, w 1882 r.) w Łabnie pobudowano świątynię w stylu neoklasycyzmu z otynkowanej cegły na wzór cerkwi prawosławnej (na zdjęciu z 1915 r. świątynia ma jeszcze dzwonnicę, która prawdopodobnie została zniszczona podczas I wojny światowej). W 1917 r. cerkiew przeszła do katolików. W 1929 r. poświęcono ją jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. Pod koniec 1935 r. generał Wojska Polskiego Klebans dobudował do świątyni kaplicę, a w 1956 r. dodano kopułę i zakrystię. †