Parafii i świątynie

Dekanat Smorgonie

Ze źródeł pisemnych Krewo znane jest od XIII w. jako stolica Nalszczan, z początku XIV w. – Krewskiego księstwa. Od 1338 r. należało do Olgierda, potem do Jagiełły. Na przełomie XIII – XIV wieków pobudowano tu zamek, którego ruiny pozostały do dziś. W 1385 r. w zamku w Krewie została zawarta słynna unia, która dała początek chrztu ostatniego narodu pogańskiego w Europie – Żmudzinów – oraz przyczyniała się do poszerzenia katolicyzmu na ziemiach WKL. Jest to jedna z pierwszych parafii założona na terytorium obecnej Białorusi po Unii w Krewie. W 1387 r. na wzgórzu koło zamku został pobudowany kościół pw. św. Jana Chrzciciela. Założycielem parafii i fundatorem kościoła został sam król Władysław Jagiełło. W 1468 r. Jerzy i Anna Getowtowiczowie wyposażyli ołtarz na cześć swoich patronów: św. Jerzego i św. Anny. Jest to pierwsze wspomnienie o kościele w Krewie. †

Dekanat Oszmiana

   Bołtup

Majątek znany jest od XVI w. jako własność Staszkiewiczów, potem Malejewiczów, Wiłomiwiczów, Wiereszczaków i innych. W 1806 r. właścicielem Bołtupia został Jędrzej Śniadecki (+1838), znany działacz naukowy, lekarz, chemik, filozof. Wzmianka o tym, że miejscowa kaplica należy do parafii oszmiańskiej pochodzi z lat 1910-ych. Być może mieściła się ona w pałacu Śniadeckich.

   Duch Święty (od 1949 r. Budzionowka)

Od XVIII w. (możliwa data powstania – 1782 r.) znana była tu kaplica od parafii oszmiańskiej, ale już w końcu stulecia wspomina się o niej jako o „nadrujnowanej”. Potem wiadomości o niej zupełnie gi­­ną. †

Dekanat Oszmiana

Klasztor Dominikanów i kościół Trójcy Przenajświętszej w Oszmianie

Klasztor Zakonu Braci Kaznodziejów w Oszmianie założyli Andrzej Poczobut, pisarz ziemski oszmiański i jego małżonka Dorota z Oborskich w 1667 r. Drewniany budynek został wzniesiony w północnej części placu handlowego, przy byłej ul. Żuprańskiej. Ostatni kościół pw. Trójcy Przenajświętszej został pobudowany po pożarze w 1797 r. Klasztor był przeznaczony na 12 zakonników, przy klasztorze czynna była szkoła na 10 uczniów.
    W historii świątyni pamiętną tragiczną datą jest 15 kwietnia 1831 r., kiedy to rosyjscy żołnierze po starciu z powstańcami zabili w mieście około 500 mieszkańców, chowających się w kościele, w tym także dzieci i kobiety. †

Dekanat Oszmiana

Pierwsza wzmianka o Oszmianie jako o zamku książąt Wielkiego Księstwa Litewskiego pochodzi z lat 40-ych XIV w. Od 1399 r. Oszmiana jest już miastem. Prawo magdeburskie Oszmiana otrzymała na pocz. XVI w., stając się centrum tegoż powiatu i dekanatu. Parafia Oszmiańska jest jedną z pierwszych na Białorusi, założonych przez króla Władysława Jagiełłę tuż po Unii w Krewie w 1385 r.

W XVI w. miasto przeniesiono kilka kilometrów na zachód – w ten sposób powstały Stara Oszmiana i Nowa Oszmiana. Starą Oszmianę nabył Zakon Ojców Franciszkanów, tam też został założony klasztor tego zgromadzenia, dlatego dotychczas owe przedmieście nosi nazwę Franciszkanie. A w Oszmianie Nowej na placu handlowym został wzniesiony kościół parafialny. W ten sposób do XVII w. w mieście istniały dwie samodzielne parafie – w Nowej i Starej Oszmianie. W poł. XVI w. w Oszmianie czynnych było aż 6 kaplic, jest to absolutny rekord w Archidiecezji Wileńskiej. W XVII w. w mieście został założony także klasztor Dominikanów. Od 1795 r., po ostatnim rozbiorze Rzeczypospolitej Oszmiana weszła w skład Rosyjskiego Imperium. W XIX w. oba klasztory zostały zamknięte, ale kościół parafialny zachował się. Oszmiana pozostała także centrum dekanatu, mimo iż liczba parafii znacznie się zmniejszyła. †