1 верасня вучні пачатковых і сярэдніх школаў, а таксама студэнты вышэйшых навучальных устаноў пачалі новы навучальны год.

Прайшлі бесклапотныя канікулы: час прызначаны для адпачынка. Дзеці і моладзь ідуць здабываць веды, якія будуць ім патрэбны ў жыцці. Аднак трэба памятаць, што акрамя ведаў, атрыманых у школе, мы маем сёння магчымаць павялічыць свой духоўны патэнцыял, выхаваць сябе як хрысціяніна, удзельнічаючы ў катэхезе, якая пачынаецца з верасня. У сёлетнім годзе Святарства менавіта у парафіях вучні, студэнты, а таксама дарослыя людзі могуць пазнаваць Хрыстовую навуку і сведчыць аб сваёй веры.
    Пазнанне праўдаў веры, напэўна, будзе прыгожым дапаўненнем нашай індывідуальнасці. Акрамя рэлігійных ведаў, атрыманых на ўроках рэлігіі, мы можам схіліцца над Бібліяй і навукай Касцела, навучыцца Божаму погляду на жыцце, маліцца. У сённяшнім бурлівым жыцці трэба на хвіліну затрымацца, каб задумацца, якія каштоўнасці - самыя значныя, наколькі важнае месца займае ў нашым жыцці Бог, ці ўсімі нашымі дзеяннямі мы праслаўляем Бога і ўдзячны Яму за Яго Ласкі?†

Ці арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч любіў хадзіць у школу?

Інтэрв’ю з арцыбіскупам

1 верасня дзеці і моладзь ідуць у школу і на катэхетычныя заняткі. Ці Вы памятаеце свае школьныя гады?
    Безумоўна, памятаю. Калі мой дваюрадны брат ішоў у школу (а ён быў на год старэйшы за мяне, а нашыя сем’і жылі блізка), то я пайшоў з ім у школу. Тады мяне не хацелі прымаць, бо па ўзросту не падыходзіў. І так я хадзіў на працягу 2 –3 месяцаў, а пасля настаўнікі ўбачылі, што можна мяне прыняць у школу і прынялі. Гэта смешна, але мне хацелася вучыцца: у школу ішлі мае сябры і ўсе навокал, а я быў сярод іх - самы малодшы.

    Што найбольш засталося ў Вашай памяці са школьных гадоў?
    Памятаю, аднойчы я прыйшоў у школу (а гэта было ў Адэльску), а настаўніца схапіла мяне за вуха, гаворачы, каб назаўтра я з’явіўся з бацькамі, бо напярэдадні мы ўцяклі з урокаў, каб пайсці ў касцёл, бо была тады якаясьці ўрачыстасць. Безумоўна, бацькі сказалі, што не пойдуць у школу з-за таго, што іх дзіця было ў касцёле. Калі б там хлопец насваволіў, то была б іншая справа. І на гэтым справа не закончылася. Адночы ўсе школьнікі сабраліся на лінейку, настаўніца падвяла мяне да дошкі гонару і пры мне з яе сарвала мой фотаздымак.
    Я закончыў школу ў Гродне. Тут было добра вучыцца, ніхто не папракаў мяне ў тым, што я хаджу ў касцёл. Заўжды я вучыўся добра і ў мяне засталіся прыемныя ўспаміны з той пары, нягледзячы на тое, што хтосьці там з настаўнікаў рабіў тое ж, пра што я гаварыў вышэй. Але трэба памятаць, што гэта быў такі час. Я жадаю ўсім сваім выхавацелям і настаўнікам усяго самага найлепшага. Няхай добры Бог благаславіць усіх жывых, а памерлых - прыме ў Божае Валадарства, бо яны перадавалі мне веды і рабілі гэта вельмі добра.

    Які быў у Вас любімы прадмет у школе?
    Мяне захапляла матэматыка, фізіка, ядзерная фізіка, пра якую тады ўсюды гаварылі.

    Ці малы Тадэвуш любіў вандраваць? Ці быў старанным вучнем?
    Я хадзіў у школу рэгулярна. Жывучы ў вёсцы амаль нельга было прагульваць урокі, бо было мала дзяцей у класах. Я стараўся вучыцца добра. Але ў мяне ёсць адзін грэх з часу, калі я вучыўся ў інстытуце. Калі ў нас праводзілі кантрольныя работы, а мой сябар быў гультаяваты, то я вырашыў зрабіць кантрольную работу за яго, а потым – сабе. Хоць я дапамагаў яму, але на жаль, майго калегу выкінулі з навучальнай установы, бо нічога ён не рабіў там. Таму гэтая сітуацыя выклікае ў мяне заўжды дакоры сумлення.

    А якія былі Вашыя студэнцкія гады?
    Калі ідзе размова пра вну, то пасля заканчэння сярэдняй школы я пайшоў вучыцца ў Педагагічны Інстытут імя Янкі Купалы ў Гродне. Мяне зацікавіла матэматыка і фізіка. Праз год я сам забраў дакументы, каб не ўскладняць жыццё рэктару і інстытуту. У той час у газетах пачалі пісаць пра тое, якім “дрэнным” выхавацелем можа быць той, хто ходзіць да касцёла. Я паехаў вучыцца ў Ленінград у палітэхнічны інстытут. Таму мой першы крок мог быць апошнім. Я сам адвёз туды дакументы, не пасылаў іх почтай. Стаю перад камісіяй, выняў з кішэні атэстат сталасці і аддаў жанчыне, што прымала дакументы. Яна доўгі час глядзела, а пазней гаворыць, каб я выцягнуў руку, куды яна паклала медалік з крыжыкам. Відаць па дарозе гэтыя прадметы дзесьці згубіліся паміж дакументамі. Гэтая асоба дала мне прыклад рэлігійнай талерантнасці, а быў гэта 1964 год. А яна ж магла ўжо ў першы дзень адправіць мяне ні з чым дадому.
    Калісьці праз некалькі гадоў, калі я быў арцыбіскупам у Маскве, запрасілі мяне на якісьці юбілей гэтага універсітэта ў Пецярбург. Яны прасілі выступіць перад рэктарам, дэканамі і студэнтамі. Я гаварыў ім пра тое, што можа вы на мяне крыху інакш глядзіце, бо выпускнік вашай навучальнай установы стаў каталіцкім біскупам. Я заўважыў, што самае важнае ў семінарыі - гэта выхаванне сапраўдным чалавекам і дадаў, што вы мяне выхавалі і расказаў ім усю гісторыю. Пазней падыходзіць да мяне чалавек ва ўзросце 40 гадоў і пытае: “А скажыце, як тая жанчына выглядала?” Я сказаў, што не памятаю, а ён дадае, што гэта была, хіба, яго мама, бо яна расказвала яму ў дзяцінстве пра аналагічны выпадак.

    З 1 верасня дзеці і моладзь пачнуць наведваць катэхетычныя заняткі. Як выглядала справа з рэлігійным выхаваннем падчас Вашай маладосці?
    Пра Бога і Божыя запаведзі расказвала нам бабуля. Тады рэлігія была забаронена. Мы прыходзілі да бабулі, садзіліся на камень і яна нас вучыла. Але найбольш вучылі нас бацькі. Заўжды была вячэрняя малітва. Мы разам гаварылі пацеры, а пазней маці пытала ў нас: “Колькі ёсць святых сакрамэнтаў?, “Пералічыце Божыя і касцёльныя запаведзі, сем галоўных грахоў!” Бацькі задавалі такія пытанні штодзённа і тады хацелася вучыцца і ўсе гэта заставалася ў галаве. Таму - найбольшая падзяка бацькам! Потым прыехаў ксёндз у Адэльск, пазней ён сабраў групу міністрантаў, добраўпарадкаваў футбольнае поле, а ўсе жанчыны глядзелі на тое, як ён будзе ў сутане бегаць з намі. Пазней гэты святар запрашаў нас да сябе, а мы хадзілі за ім з радасцю. Ён пытаў, ці мы выконваем дамашнія заданні, а затым праходзілі розныя размовы на рэлігійныя тэмы, якія нам вельмі дапамагалі.

    Як Вы ўспрымаеце сённяшнюю катэхізацыю ў Беларусі?
    Сёння гэтая справа інакш выглядае. Летам нікога не катэхізуюць, бо – канікулы. У адной парафіі катэхізуюць лепш, у іншай – горш. Гэта залежыць ад ксяндза, ад умоваў. Цяжка складваецца сітуацыя наконт гэтага ў Мінску. Не хапае касцёлаў, няма памяшканняў для правядзення катэхезы і гэта вельмі балюча. Не хапае сёстраў і ксяндзоў для правядзення катэхетычных заняткаў, яшчэ ёсць мала падрыхтаваных свецкіх катэхетаў. Таму ў гэтым напрамку трэба яшчэ многа прыкласці намаганняў. Матэрыял для катэхезаў - даступны на розных мовах.

    Што б Вы пажадалі ўсім на пачатку новага школьнага і катэхетычнага года?
    У Святым Пісанні напісана, што калі бацькі знайшлі Езуса ў Ерузалімскай святыні, то Ён сказаў ім, што знаходзіцца там, дзе ёсць Яго Айцец. А пазней Хрыстус вярнуўся дамоў, падрастаў у мудрасці і ў ласцы Бога і людзей. Я жадаю ўсім тым, хто пачынае новы школьны і катэхетычны год станавіцца больш мудрымі, здаровымі. Я хачу, каб вы атрымлівалі толькі выдатныя адзнакі і памяталі пра сваё рэлігійнае выхаванне, бо чалавек павінен ўзрастаць яшчэ ў ласцы ў Бога і людзей.

    Дзякуем Вам за размову.