Wielu mieszkańców Grodzieńszczyzny na pewno nie raz słyszało o istnieniu organizacji „Polska Macierz Szkolna”. Większości jej nazwa kojarzy się z placówką edukacyjną, gdzie można się uczyć języka polskiego. Jednak nie wszyscy wiedzą, że zadaniem Macierzy jest również szerzenie tradycji katolickich.

Utworzone w Wigilię
    Kulturalno-oświatowe Stowarzyszenie Polskiej Macierzy Szkolnej zostało założone na terenie Królestwa Polskiego w 1906 roku. Do jej zadań należało zakładanie i prowadzenie instytucji wychowawczo- oświatowych (ochronek, szkół powszechnych, średnich i wyższych, seminariów nauczycielskich, uniwersytetów ludowych), a także organizowanie czytelni, bibliotek, urządzanie odczytów, wykładów, pogadanek, przedstawień publicznych, wydawanie i rozpowszechnianie książek. Henryk Sienkiewicz, słynny polski pisarz pozytywistyczny, a zarazem pierwszy prezes Macierzy, tak tłumaczył przyczyny powstania tej instytucji: „Lud począł szukać światła i począł pytać, kto je dać jest mocen. A naród w odpowiedzi stworzył Polską Macierz Szkolną. Ona ma troszczyć się o duszę ludu, o jego wiarę, o jego uczucia, o jego moralność, o jego oświatę i uczynić go zdrowym i silnym fundamentem przyszłości”. Grodzieńskie Koło Macierzy Szkolnej obchodzi w tym roku 100. rocznicę powstania. Zostało powołane do życia w przeddzień jednego z najważniejszych świąt w Kościele katolickim – w Wigilię Bożego Narodzenia. Organizatorem Macierzy w Grodnie był ks. Antoni Kuryłłowicz – kapłan szczególnie zasłużony w pracy na rzecz rozwoju szkolnictwa i życia kulturalnego na Grodzieńszczyźnie. W latach 1910-1954 ks. Antoni posługiwał jako proboszcz w grodzieńskiej parafii pw. Znalezienia Krzyża Świętego (pobernardyński). †

W 1915 roku wszedł w skład Rady Oświa- towej, której staraniem otwarto Miejską Szkołę Średnią. Po założeniu w Grodnie Koła Macierzy Szkolnej został jej prezesem. Tę funkcję sprawował do wybuchu II wojny światowej.
    W 1938 roku został kanonikiem honorowym kapituły bazyliki wileńskiej, a za osiągnięcia na polu pracy społeczno-oświatowej otrzymał Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Wyrazem hołdu i wdzięcznej pamięci o ks. Antonim jest popiersie kapłana w kościele pobernardyńskim „umieszczone staraniem obecnego Zarządu Macierzy w Grodnie i poświęcone 25 października 1998 roku”.
   
    Promujące tradycje katolickie
    Macierz, jaką znamy ją współcześnie, funkcjonuje od 23 lat. 27 grudnia 1995 roku została zarejestrowana jako Polskie Regionalne Stowarzyszenie „Oświata” z prawem działania w obwodzie grodzieńskim, mińskim, witebskim oraz w samym Mińsku, a 26 sierp- nia 1996 roku uzyskała prawo działania na terenie całej Białorusi. „Za główny i jedyny cel obrano szerzenie oświaty polskojęzycznej na terenie Białorusi w du- chu narodowym, chrześ- cijańskim i obywatelskim” – zaznacza pan Stanisław Sienkiewicz, prezes PMS.
    Przy Polskiej Macierzy Szkolnej funkcjonuje Liceum Społeczne im. Elizy Orzeszkowej. Najpierw zajęcia odbywały się w wynajmowanych salach, ale w 2011 roku Macierz przeniosła się do własnego budynku, w którym mieści się 6 sal lekcyjnych oraz własna biblioteka. Dziś do liceum mogą uczęszczać nie tylko dzieci i nastolatkowie, lecz także dorośli. Nie jest to jednak zwykła szkoła języka obcego. W trakcie zajęć nauczyciele starają się nie tylko uczyć języka polskiego, lecz także przybliżyć polskie tradycje i kulturę.
    Ważne miejsce w działalności Polskiej Macierzy Szkolnej zajmuje wiara. Na każde zakończenie roku szkolnego w grodzieńskiej katedrze jest odprawiana Msza św. Biorą w niej udział uczniowie i pracownicy liceum, prezes oraz wiceprezes Macierzy. Piękną tradycją jest obstawienie podczas tej Eucharystii Liturgii Słowa oraz przygotowanie Modlitwy Wiernych przez młodzież i nauczycieli z liceum.
    „Co roku przed Bożym Narodzeniem oraz Wielkanocą urządzamy konkurs na najpiękniejszą i najbardziej oryginalną ozdobę świąteczną. Najlepsze prace zawsze zostają wyróżnione nagrodami – opowiada pani Nadzieja Błażewicz, nauczycielka liceum przy PMS. – Z okazji zbliżającego się święta opowiadamy uczniom o jego tradycjach i zwyczajach. Przed Bożym Narodzeniem wspólnie dzielimy się opłatkiem i składamy sobie nawzajem życzenia. 6 grudnia do każdej klasy przychodzi św. Mikołaj, częstuje słodyczami i śpiewa wraz z nami kolędy”.
    Tradycją stały się już jasełka urządzane przed feriami zimowymi. Nauczyciel wraz z dziećmi i młodzieżą przygotowuje przedstawienie lub program upamiętniający przyjście Chrystusa na świat. Po nim grono pracowników Macierzy i liceum ma spotkanie opłatkowe.
    W liceum są organizowane różnorodne wyjazdy za granicę. Nieraz noszą charakter kulturalno-religijny. W ubiegłych latach uczestnicy wycieczek mieli możliwość zwiedzenia takich słynnych sanktuariów jak Ostra Brama w Wilnie (Litwa), Jasna Góra w Częstochowie i Gietrzwałd (Polska).
    „Dwa razy w roku pomagamy w sprzątaniu cmentarza pobernardyńskiego – zauważa pani Helena Mielesz, dyrektor liceum przy PMS. – Biorą w tym udział nie tylko nauczyciele, lecz także uczniowie klas starszych oraz dorośli. Jest to bardzo szlachetna inicjatywa i cieszy mnie, że zawsze znajdują się chętni do pomocy w jej realizacji”.
    Członkowie grodzieńskiej Macierzy co roku uczestniczą też w pielgrzymce do Naumowicz, gdzie w latach 1941-1944 naziści dokonali kilku egzekucji na bezbronnej ludności cywilnej, w większości inteligencji, wśród której znaleźli się również przedstawiciele ówczesnego Koła Macierzy Polskiej.
    Od pierwszej rocznicy kanonizacji papieża Jana Pawła II odbywa się w Macierzy Konkurs Poezji Religijnej. „Wiadomo, ze względów organizacyjnych biorą w nim udział w większości dzieci i młodzież z Grodzieńszczyzny – tłumaczy pani Teresa Kryszyń, wiceprezes PMS. – Jednak mimo znacznych odległości przyjeżdżają też uczestnicy z innych obwodów kraju. Każdy z nich recytuje jeden wiersz o tematyce religijnej. Nieraz są to utwory autorstwa św. Jana Pawła II. Przez tę inicjatywę chcieliśmy podkreślić, że słynny papież był też wybitnym poetą”.
    Przy Polskiej Macierzy Szkolnej działa Uniwersytet Trzeciego Wieku. Należący do niego ludzie starsi dążą do ubogacania się zarówno intelektualnie, jak i duchowo. Nie zapominają też o aktywności, pożytecznym i ciekawym spędzaniu czasu. Wykłady odbywają się pięć razy w miesiącu i są prowadzone przez pracowników wyższych uczelni Grodna, uniwersytetów z Polski oraz Instytutu Literackiego PAN. Jedno z ważniejszych zainteresowań studentów UTW to wiara. „Filarem naszej działalności jest Bóg. W każdą drugą niedzielę gromadzimy się na Mszy św. w kościele pw. Matki Bożej Anielskiej, by dziękować Wszechmocnemu za to, że dożyliśmy tych lat i mamy możliwość uzupełnienia braków poprzez zdobywanie nowej wiedzy i pogłębianie już posiadanej – zaznacza pani Barbara Fustoczenko, prefekt UTW. – Po Eucharystii kapłan wygłasza dla nas konferencję o tematyce religijnej. Obecnie czyni to o. Paweł Romańczuk”.
    Przy UTW działa też chór „Seniori Cantabili”. Jego repertuar składa się zarówno z utworów patriotycznych, jak i religijnych. „Uczestniczymy w różnorodnych festiwalach i konkursach muzycznych. W ubiegłym roku w ramach obchodów 20. rocznicy założenia naszego uniwersytetu wystąpiliśmy z koncertem w Polsce” – opowiada pani Barbara. „Uważamy, że nie możemy przedłużyć życia ludzkiego, bo ta kwestia to plan Boży, lecz ulepszyć jakość życia w wieku senioralnym nie tylko możemy, ale wręcz musimy” – podkreślają studenci UTW.
    Liczne inicjatywy Polskiej Macierzy Szkolnej są wspaniałym dowodem na to, że można połączyć działalność społeczno-kulturalną z promowaniem wartości chrześcijańskich