Колькі сябе памятаю, заўсёды ў жыцці мне спадарожнічалі ўспаміны пра дзядулю, расказаныя мамай і бабуляй. Гісторыі з часам станавіліся ўсё цікавейшымі і паўнейшымі. І вось надышоў час, калі я вырашыла падзяліцца імі з большым колам людзей.
    Рашэнне было прынята, калі з’явілася магчымасць паехаць у Меднае (Расія), дзе разам з іншымі з лагера ваеннапалонных у Асташкаве спачывае мой дзядуля Уладзіслаў Саковіч. Там, каля 200 км на паўночны захад ад Масквы, знаходзяцца польскія ваенныя могілкі, дзе месціцца 25 масавых пахаванняў. Я пазірала на выразаныя на камені імя і прозвішча дзядулі і думала, колькі ён мусіў перажыць і выцерпець, пакуль не спачыў у гэтай зямлі, так далёка ад сваёй Бацькаўшчыны. Думала таксама пра тое, як шчасліва ён жыў да пачатку вайны разам са сваёй сям’ёй і што планаваў...
    Гэтае апавяданне пра дзядулю будзе вельмі простым. А ілюстрацыяй да яго няхай стануць фрагменты верша аўтарства дзядулевай дачкі, маёй мамы Браніславы Саковіч.

Дзядуля нарадзіўся ў 1899 годзе ў невялічкай вёсцы Углы ў тагачасным Васілішкаўскім павеце (сёння гэта Шчучынскі раён на Гродзеншчыне). Меў 4-ых братоў і 2 сястры.
    У кожную нядзелю хадзіў з сям’ёй у касцёл. Выпісваў рэлігійныя часопісы і шмат чытаў. Вылучаўся зычлівасцю да людзей і шчырай верай у Бога. Пасля заканчэння школы вырашыў зрабіцца кавалём.
    Стаў дасканалым спецыялістам у сваім рамясле, за што заслужыў павагу і пахвалу ад людзей. “Працавіты і міласэрны” – так пра яго казалі. Падчас хваробы брата дзядуля аддаваў таму палову грошай, якія сам зарабляў цяжкай працай пры горне. †

    Пабудуем домік, падрастуць дзеткі,
    Каля дому будзем садзіць кветкі.
    Мы самі маладыя, вырастуць дзеці,
    Весела нам будзе жыць на гэтым свеце.
   
   Дзядуля пастанавіў ажаніцца з маладзейшай на 10 гадоў жанчынай. Гэтае рашэнне было падмацавана пачуццямі, а таксама досведам ды адважным позіркам у будучыню. “Калі б хто глянуў у маё сэрца, то ведаў бы, як хачу мець сапраўдны дом і многа цяпла ў сям’і”, – гаварыў дзядуля.
    Трэба шмат цярплівасці і намаганняў, каб быў лад і парадак. Неабходна забяспечыць жыццё ў дастатку і жонцы, і патомкам. Як мужчына дзядуля павінен быў захоўваць справядлівасць падчас спрэчак, часам дакараць жонку і дзіця. Але стараўся рабіць гэта разумна і мудра павучаць жонку Казіміру.
    Трэба прыгадаць, што жыццё маладой пары спачатку не было лёгкім, таму што на працягу 9-ці гадоў яны жылі разам з дзядулевымі бацькамі і братамі, якія таксама мелі свае сем’і.
   
    Калі бацька з сям’ёю хату будавалі,
    То было ім цяжка – дзяцей малых мелі.
    А тата прыгаворваў: “Не сумуй, Казюта,
    Што дзеці – драбнота!”.
   
    Каб паўстаў новы дом, трэба было самому павыкарчоўваць дрэвы і падрыхтаваць пляц пад будаўніцтва. З дапамогай сям’і і знаёмых дом нарэшце быў гатовы. Ранняй восенню 1936 года дзядуля з жонкай і ўжо 3-ма дзеткамі пераехалі ва ўласны дом. Менавіта там мая мама Браніслава, дарэчы, вельмі падобная да бацькі з выгляду і характарам, пазнавала свет.
    Малую Броню і іншых дзяцей “татуля” навучаў граматыцы, чытанню, расказваў байкі, правяраў, як вывучылі вершы на памяць. Вечарамі, калі ўся сям’я збіралася ля стала, дзядуля спрабаваў планаваць будучыню сваіх дзяцей: “Ты, Бронечка, пойдзеш у кляштар, а ты, Маня, будзеш настаўніцай...”. І мая мама гатова была стаць манахіняй, як хацеў “татуля”. Аднак жыццё ўсё расставіла па месцах інакш...
   
    А татачка кажа: “Не плачце, галубочкі,
    На вайне я буду не больш за тры гадочкі.
    Разам вы маліцеся Антонію святому,
    Каб хутчэй вярнуўся я да вас, дадому”.
   
    У 1939 годзе Уладзіслаў Саковіч разам з тысячамі іншых мужчын стаяў у шэрагах салдат, каб абараняць свабоду Айчыны і сям’і. Перад тым, як адправіцца на вайну, дзядуля раптам прыгадаў пэўны свой сон. Вось, нібы ён знаходзіцца ў закрытым пакоі і моліцца Богу. Нечакана адчыняюцца дзверы ў наступнае памяшканне, дзе стаіць Пан Езус у акружэнні мноства людзей, якія вымольваюць у Яго прабачэнне. Сын Чалавечы маўчыць, а людзі ўпрошваюць дзядулю заступіцца за іх. Ён звяртаецца да Хрыста з мальбой дараваць грахі гэтым сабраным.
    У маўчанні схіляючы галаву, Езус згаджаецца на гэта.
    Ці быў гэты сон падставай, каб сказаць жонцы: “Я не вярнуся з вайны, а ты паклапоцішся пра дзяцей”? Якое ж страшнае гэта было прадчуванне! Перад тым, як пакінуць родны дом, дзядуля не спаў усю ноч, рыхтуючы гаспадарку да надыходзячай зімы. Раніцай даваў парады жонцы і дзецям, як пражыць без яго. Больш за ўсіх плакаў малодшы сын, а жонка з трывогай думала, як сама справіцца з 4-мі дзецьмі і з 5-ым малечай, што неўзабаве павінна нарадзіцца.
    Што ж... Пайшоў на вайну. Сям'і засталося толькі чакаць і спадзявацца, што ён вернецца жывы. Са змрочнай ваеннай далечыні дайшло толькі некалькі лістоў. У адным з іх дзядуля пісаў: “Пра мяне не турбуйцеся. Вы, дзеці, маліцеся. Міхаська няхай слухаецца Маню, Маня хай слухаецца Броню, а астатнія – дапамагаюць маме”. З адрасу на канверце можна было даведацца, што пісьмы адправілі з горада Крывы Рог (Расія). Пазней след дзядулі знік. Колькі слёз праліла мая бабуля, колькі начэй не спала, колькі лістоў потым пісала ў Чырвоны Крыж, каб хоць што-небудзь даведацца пра мужа. Усё дарэмна.
   
    Чаму ж не вяртаешся, муж мой адзіны?
    Хіба забілі цябе ў Катыні...
   
    Дзіўныя метамарфозы лёсу. На пачатку 1960-х гадоў малодшы сын Уладзіслава паехаў на заробкі на ўсход Расіі. Выпадкова спаткаў там мужчыну, які спярша доўга да яго прыглядаўся, а потым запытаў: “Ты часам не Уладзіслаў Саковіч?”. Мой дзядзька адказаў, што ён сын Уладзіслава. З апавядання незнаёмца вынікала, што той пазнаўся з дзядулем у лагеры ваеннапалонных. Мужчына расказваў, як Уладзіслаў збіраў вакол сябе людзей на малітву, дапамагаў тым, хто сумняваўся, стараўся захаваць сілы і веру ў тое, што дажыве да канца гэтай мукі і вернецца да сям’і. Не ўдалося. Разам з тысячамі іншых яго расстралялі ў няволі і пахавалі ў супольнай магіле.
    Я стаяла побач з гэтай магілай, а дождж змываў слёзы са шчок. Я не ведала дзядулю асабіста, але ён быў для мяне вельмі блізкі дзякуючы шматлікім апавяданням бабулі Казіміры і мамы. Быў, ёсць і застанецца ў маёй памяці. Таму мне хацелася б, каб і Вы даведаліся яго гісторыю.
    Дзядуля паўтарыў лёс тысяч людзей, што былі верныя Богу, Бацькаўшчыне і сям’і.
    Вечны адпачынак дай ім, Пане...