Wielki Post stwarza szczególną okazję do zadumy nad wielkością i głębią Chrystusowego Krzyża. „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie, w krzyżu miłości nauka…” – śpiewamy w tym okresie liturgicznym.

Szczególna szubienica pierwszych wieków chrześcijaństwa staje się przedmiotem głębokiej czci, ponieważ „wisi na krzyżu Pan, Stwórca nieba”, „Króla wznoszą się znamiona, tajemnica krzyża błyska”. Ze czcią uwielbiamy owo narzędzie męki: „Krzyżu Chrystusa, bądźże pochwalony…”, „Krzyżu święty, nade wszystko drzewo przenajszlachetniejsze”. Krzyż Jezusa – źródło zbawienia – staje się znakiem naszej wiary, niejako godłem przynależności do wspólnoty Chrystusa.
Na początku obrzędu inicjacji chrześcijańskiej – przy udzielaniu sakramentu Chrztu – kapłan kreśli na czole mającego być ochrzczonym znak krzyża. Będzie on towarzyszył chrześcijaninowi do końca jego ziemskiej wędrówki. Będzie go czynił niezliczoną ilość razy na swoim ciele: „W Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Wielokrotnie skruszony przed Bogiem otrzyma odpuszczenie grzechów przez krzyż uczyniony dłonią kapłana w tajemnicy Pojednania (spowiedzi). Krucyfiks znajdzie poczesne miejsce na ścianie rodzinnego domu. W wielu miastach i wioskach będzie witał przybyszów wystawiony na skrzyżowaniu dróg; witał i głosił: „tu mieszkają wyznawcy Chrystusa, tu mieszkają katolicy”. †

Na Ziemi Białoruskiej krzyż świadczy o Chrystusowych korzeniach jej mieszkańców. Ponieważ ten kraj zamieszkują w zdecydowanej większości wyznawcy Jezusa: prawosławni, katolicy i protestanci. Od czasów tzw. „pierestrojki” obok przydrożnych krzyży prawosławnych zaczęły się pojawiać liczne krzyże katolickie.
Dla pozbawionych ojczyzny, godła, często też tożsamości mniejszości narodowych krzyż stał się godłem i wymownym dowodem tożsamości, ostoją wiary, patriotyzmu, dodawał siły i wiary w zwycięstwo dobra nad złem. Gdyż „kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie… Gdy cię skrzywdzono, albo zraniono […] o, nie rozpaczaj, módl się, przebaczaj, krzyż niech ci stanie za godło…”.

    Do dziś żywy jest przekaz wiernych z w. Dąbrowniki (dekanat wołkowyski) o wydarzeniu, które miało miejsce kilka lat po II wojnie światowej. Pewnego razu przybył tam żołnierz radziecki, który kpiąc z wiary mieszkańców, zaczął strzelać do figury ukrzyżowanego Chrystusa. Następnie, w jakiejś nieludzkiej euforii, wybiegł na drogę. Nie uszedł zbyt daleko: zawadził o wojenny niewypał i został rozdarty na drobne kawałki.
W latach 1950-1970 miało miejsce powszechne prześladowanie wierzących i planowa systematyczna ateizacja. Zburzono wiele świątyń zarówno katolickich, jak i prawosławnych. Niektóre przerobiono na muzea, magazyny i spichlerze, co urągało ich sakralnemu charakterowi. Rozniecono również walkę z Chrystusowym krzyżem. Odpowiednio przygotowanym grupom zostały przydzielone zbrodnicze zadania, m.in. niszczenie krzyży na cmentarzach i skrzyżowaniach, niewpuszczanie dzieci i młodzieży do 18. roku życia do nielicznych otwartych świątyń itp. Niektóre krzyże z tamtego okresu przetrwały dzięki temu, że zostały przez wiernych schowane w pobliżu drzew o rozłożystych konarach, stanowiących niezwykły „parasol ochronny”.
Można przytaczać wiele przykładów cudem ocalałych krzyży oraz tych, które zajmują godne miejsce w licznych zakątkach Białorusi. Dumą i nadzieją napawa triumf krzyża, tak chętnie noszonego przy sercu przez białoruską młodzież. Świadczy to o tym, że znak ukrzyżowanego Zbawcy jest głęboko zakotwiczony w duszy wierzącego narodu. I zdaje się, że słowa pieśni, tak chętnie śpiewanej przez młodzież w Polsce, – „Nie zdejmę krzyża z mojej duszy, nie wyrwę go z sumienia, bo krzyż szatana w niwecz kruszy” – tu, na Białorusi, stają się rzeczywistością.