Задай пытанне

Ці можна спалучыць веру ў забабоны з хрысціянскай верай асабліва тады, калі яны могуць датычыць выканання рэлігійных рытуалаў і нават адгаворвання адпаведных малітваў? Мяжа паміж тым, што на самой справе з’яўляецца святым, і тым, што суб’ектыўнае, вельмі тонкая. Можна лёгка замяніць рэлігійныя жэсты і знакі на форму свайго роду магічнага дзеяння і закляцця, калі не ўкладваць у іх унутранага разумення і глыбокай веры ва ўздзеянне Бога.
    Хрост, вяселле, шлюбы і пахаванні абрастаюць шэрагам звычаяў і традыцый, значэнне якіх цяжка паддаецца тлумачэнню. Чаму да хросту нельга паказваць дзіця іншым людзям акрамя сваіх бацькоў? Чаму жаніху нельга бачыць сукенку нявесты да моманту шлюбу? Чаму ў доме памерлага завешваюцца люстэркі? На гэтыя і падобныя пытанні няма разумных адказаў, а тыя, хто гэта практыкуе, часцей за ўсё адказваюць, што “так трэба рабіць”. †

Нягледзячы на тое, што размова з духоўнай асобай для многіх з нас ужо не з’яўляецца чымсьці незвычайным, часам можна пачуць пытанні тыпу: як правільна звярнуцца да біскупа, ксяндза ці манаскай сястры. Безумоўна, над гэтым варта засяродзіцца, бо часам гэта можа нас збянтэжыць.
    Перш за ўсё, трэба прыгадаць пра паставу, поўную павагі да іншага чалавека, тым больш, што гэта асоба, прысвечаная службе Богу. Думаю, што павага, адкрытае сэрца і шчыры позірк павінны характарызаваць кожную размову з усімі. Мы не можам звяртацца да духоўнай асобы на “ты”, таму што такі зварот не паказвае павагі да гэтай асобы, а тым больш, да самаго Хрыста. А таму, да біскупа трэба звяртацца так: “ксёндз біскуп”, “Ваша Эксцэленцыя”; да кардынала – “Ваша Эмінэнцыя”; да Святога Айца – “Ваша Святасць”. Да ксяндза мы звяртаемся наступным чынам: “ксёндз”, “ксёндз пробашч”, “ксёндз вікарый”, калі пробашч ці вікарый належыць да манаскай супольнасці, можна сказаць: “айцец”; да клерыка звяртаемся: “клерык”, “ксёндз”; да манаскай сястры – “сястра”. †

Сёння шмат людзей, у тым ліку і тых, хто лічыць сябе веруючымі, якія, карыстаючыся гарадскім транспартам, не купляюць ці не кампасціруюць білетаў. Людзі на гэтую тэму могуць знайсці розныя апраўданні: я не купляю білета, бо многія так робяць; я пакуль не зарабляю грошай, таму не маю на білет; я нікому не шкоджу і яшчэ шмат іншых аргументаў. Для некаторых гэта як забава: ці зловяць мяне; ці змагу я ўцячы, калі будзе такая неабходнасць? А як павінна быць на самой справе?
    Што датычыць пазіцыі каталіцкага Касцёла, то ён афіцыйна на гэтую тэму не выказаўся і не выдаў ніякай дэкларацыі ці пастановы. Але трэба сказаць, што для веруючага чалавека, хрысціяніна, такія паводзіны грэшныя. Чаму? Перш за ўсё, таму што ў гэтай сітуацыі гаворка ідзе пра падман і крадзеж. У першую чаргу, я падманваю і абкрадаю вадзіцеля, паколькі карыстаюся яго паслугамі. А гэтая сітуацыя падобна да такой, калі я, напрыклад, прыйшоў у рэстаран, наеўся і не заплаціў. †

На гэтае пытанне нельга адказаць адным словам: “так” альбо “не”. Гэта было магчыма зрабіць да нядаўняга часу, калі сярод Касцёльных наказаў існаваў такі: “У перыяд пакаяння забаронена ўдзельнічаць у забавах”. Усё было зразумела. Касцёльныя наказы былі дапоўнены, і гэты наказ прадпісвае, што ў перыяд пакаяння трэба стрымлівацца ад удзелу ў забавах.
    Каб даць адказ на гэтае пытанне, неабходна ведаць, адкуль з’явілася забарона ўдзельнічаць у забавах у перыяды пакаяння. Калі Езус жыў на зямлі, фарысеі абвінавачвалі яго вучняў, што яны не посцяць. Тады Езус адказаў: “Ці могуць засмучацца сыны харомаў шлюбных, пакуль з імі малады? Але прыйдуць дні, калі адымецца ў іх малады, і тады будуць пасціцца” (Мц 9, 15). Езус прызываў да чування і малітвы, каб не прапусціць Яго прыйсця (пар.: Мц 24, 42-44), бо суровую кару панясуць тыя, хто выбірае “выкарыстанне жыцця” замест таго, каб чакаць вяртання Хрыста (пар.: Мц 24, 45-51). Так, пост і малітва былі неад’емнай часткай веры маладога Касцёла, і гэта засталося па сённяшні дзень. Хрысціяне – гэта людзі, якія крочаць да дому Айца і чакаюць вяртання Збаўцы. †

Сёння многія стараюцца атрымаць вадзіцельскія правы. І нічога дзіўнага. Аднак, вельмі цікава, што каб атрымаць іх, трэба здаць экзамен на веданне правіл дарожнага руху і ўменне вадзіць транспартны сродак. Таму, атрымліваючы вадзіцельскія правы, мяркуецца, што правілы дарожнага руху Вы ведаеце! Але зусім інакш выглядае сітуацыя, калі “свежа спечаны” вадзіцель сядае за руль, а побач ужо няма таго, хто будзе вырашаць аб здачы экзамену. Тады некаторыя пачынаюць лічыць сябе пілотамі Формулы-1. Многія могуць паводзіць сябе на дарогах так, быццам правілы дарожнага руху на іх не распаўсюджваюцца. Сярод іх ёсць таксама веруючыя людзі. Варта сказаць, што каталіцкі Касцёл не выдаў ніводнага афіцыйнага дакумента, які б указваў, як трэба паводзіць сябе на дарозе, будучы пешаходам ці вадзіцелем.
    Сёння ўсё часцей можна сустрэцца з такім пытаннем: “Ці невыкананне правіл дарожнага руху – гэта грэх?” Адказ гучыць адназначна: так. Многія вадзіцелі ў парушэнні правіл дарожнага руху не бачаць нічога дрэннага. Аднак, іх невыкананне, а ў тым ліку і хуткая язда на аўтамабілі, матацыкле ці іншым транспартным сродку, з’яўляецца грахом, таму што вадзіцель падвяргае небяспецы не толькі сваё жыццё, але ў многіх выпадках таксама жыццё і здароўе іншых удзельнікаў дарожнага руху. †