Parafii i świątynie

Dekanat Grodno-Zachód

Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP w Odelsku został założony i wyposażony przez króla Kazimierza IV w 1490 r. Świątynia została zbudowana w formie krzyża, z jedną wieżą. W roku 1674 kościół został konsekrowany przez ks. biskupa sufragana Słupskiego. Od 1862 r. przy tej świątyni była kaplica Klimówka z kapelanem, skasowana w 1866 r. W 1874 r. kościół odnowiono. W 1781 r. parafia liczyła 4319 wiernych.

Parafia Odelska była bardzo rozległa. W jej skład wchodziły miasta: Odelsk, Krynki i Kuźnica. Parafią kierował ks. Paweł Ciechanowicz (był jednocześnie kapelanem króla Zygmunta Starego), a troskę duszpasterską w Odelsku czy Krynkach sprawowali za niego tzw. komendarze (współcześnie wikariusze w parafii). †

Dekanat Sopoćkinie

Dotychczas nie znaleziono żadnej informacji o tym, czy przed XVIII w. w Łabnie były chrześcijańskie świątynie. Mieszkańcy wsi należeli do parafii grodzieńskiego prawosławnego klasztoru kałożskiego. W 1715 r. król August II założył w Łabnie parafię greckokatolicką, "by w poddanych mnożyła się chwała Boża". W 1875 r. kościół w Łabnie, zarówno jak inne unickie świątynie ziemi sopoćkińskiej, został przekazany przez władze carskie pod władanie prawosławne. W drugiej połowie XIX w. starożytna drewniana świątynia zniknęła.
    W 1887 r. (według innych źródeł, w 1882 r.) w Łabnie pobudowano świątynię w stylu neoklasycyzmu z otynkowanej cegły na wzór cerkwi prawosławnej (na zdjęciu z 1915 r. świątynia ma jeszcze dzwonnicę, która prawdopodobnie została zniszczona podczas I wojny światowej). W 1917 r. cerkiew przeszła do katolików. W 1929 r. poświęcono ją jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. Pod koniec 1935 r. generał Wojska Polskiego Klebans dobudował do świątyni kaplicę, a w 1956 r. dodano kopułę i zakrystię. †

W 1780 r. we wsi Perstuń przez admini- strację grodzieńskiej ekonomii została utworzona parafia greckokatolicka. Świątynię pobudowano w 1818 r. we wschodniej części miejscowości i poświęcono jako cerkiew grecko- katolicką. Jest to świątynia w stylu późnego klasycyzmu, z otynkowa- nej cegły.
    Po 1875 r. wraz z innymi kościołami przemieniono ją na cerkiew prawosławną. W lipcu 1919 r. przekazano ją katolikom i konsekrowano jako kościół rzym- skokatolicki pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny.
    Jest to nieduża bazylika, zbudo- wana na planie prostokąta z prosto- kątną skierowaną ku wschodowi absydą. Fasadę główną tworzy duża klasycystyczna kruchta, nad którą wznosi się cylindryczna trój- poziomowa wieża – dzwonnica. Od strony południowej do absydy została dołączona dwuizbowa zakrystia, a zakrystia od strony północnej przypomina raczej ni- szę, niż odrębne pomieszczenie. Do ściany ołtarza dobudowano kotłownię. †

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego został zbudowany z cegły w 1714 r. i początkowo funkcjonował jako kościół unicki. Przebudowany został w 1922 r. Jest zabytkiem architektury neoklasycystycznej. Nad dzwonnicą znajduje się delikatna namiotowa wieżyczka-latarnia. We wnętrzu kościoła mieści się sala modlitewna z ostrołukowym sklepieniem i trzema ołtarzami. Kościół znajduje się w centrum wsi.
    W 1714 r. w Hołynce z fundacji hrabiego Chreptowicza założono parafię unicką i zaczęto budowę kościoła. Parafia unicka działa w Hołynce aż do roku 1875, kiedy w Królestwie Polskim, zostaje skasowana unia. W latach 1875 – 1915 świątynia zostaje przekazana wiernym wyznania prawosławnego. W 1915 r. wojska niemieckie wkraczają na Grodzieńszczyznę. Kapłan prawosławny ewakuuje się. Do roku 1918 z powodu braku kapłana w świątyni nie odprawiano nabożeństw.
    W styczniu 1919 r. do Hołynki przybywa kapłan rzymskokatolicki ks. Mateusz Płauszczynajtys. Ks. Mateusz dokonuje poświęcenia świątyni. W Hołynce powstaje parafia rzymskokatolicka. Latem 1919 r. ks. Mateusz wraz z majstrami i wiernymi parafii remontują kościół. W 1921 r. nowym proboszczem zostaje ks. Piotr Brzózka. W latach 1921 – 1922 do świątyni dobudowano dwie drewniane zakrystie, które później zostają otynkowane i pobielone. Kopułę cerkiewną usunięto, zamiast niej zbudowano wieżę. Kościół w parafii Hołynka otrzymał następujące wymiary: 23,5 m długości i 8,5 m szerokości. Na początku 1922 r. kościół zostaje wzbogacony o trzy ołtarze, które ufundowali: pan Bolesław Kulmaczewski, pan majątku we wsi Hołynce – główny ołtarz, III Zakon św. Franciszka – ołtarz po prawej stronie, pan Józef Kozłowski ze wsi Komisarzewo i pani Kunda ze wsi Kołakowszczyzna – ołtarz po lewej stronie. W kościele znajdują się figury św. Teresy, św. Wojciecha i św. Stanisława. †